سهام شناور آزاد (Free float) چیست و نحوه مشاهده آن چگونه است؟

سهام شناور آزاد یکی از شاخص‌های حیاتی در تحلیل بازار سرمایه است که بر نقدشوندگی و رفتار قیمتی سهم تأثیر مستقیم می‌گذارد. در این مقاله، به بررسی مفهوم سهام شناور آزاد، روش‌های محاسبه، تأثیر آن بر قیمت سهم، و نکات مرتبط با آن خواهیم پرداخت.

سهام شناور آزاد

سهام شناور آزاد (Free float) به درصدی از سهام یک شرکت گفته می‌شود که در بازار سرمایه قابل معامله است و در اختیار سهامداران خرد یا غیر راهبردی قرار دارد. این مفهوم نشان‌دهنده میزان سهامی است که امکان خرید و فروش آن در بازار وجود دارد و به طور مستقیم بر نقدشوندگی سهم و رفتار قیمتی آن تأثیر می‌گذارد. سهام شناور آزاد در برابر سهامی که در اختیار سهامداران عمده، مدیران شرکت، یا سرمایه‌گذاران استراتژیک قرار دارد، تعریف می‌شود. این سهام معمولاً توسط سرمایه‌گذارانی نگهداری می‌شود که انگیزه‌ای برای نگهداری بلندمدت ندارند و در کوتاه‌مدت به معاملات ورود می‌کنند.

نحوه محاسبه سهام شناور آزاد

نحوه محاسبه سهام شناور آزاد به طور کلی شامل محاسبه درصد سهامی است که در بازار آزاد قابل معامله بوده و در اختیار سهامداران عمده یا استراتژیک نیست. برای محاسبه ابتدا باید تعداد کل سهام منتشرشده شرکت را بدانید. این اطلاعات معمولاً در صورت‌های مالی شرکت یا سایت‌های اطلاعات بورسی مانند TSETMC قابل دسترسی است.

در قدم بعدی باید سهام غیرقابل معامله را مشخص کرد. سهام غیرقابل معامله شامل سهامی است که توسط سهامداران عمده یا استراتژیک نگهداری می‌شود. این گروه از سهامداران معمولاً قصد فروش سهام خود در کوتاه‌مدت را ندارند و سهام را برای اهداف مدیریتی یا راهبردی حفظ می‌کنند.

در نهایت سهام شناور آزاد برابر است با مابقی سهام که در اختیار سهامداران خرد قرار دارد و قابلیت معامله در بازار را دارد. فرمول محاسبه به صورت زیر است:

   100* [کل سهام شرکت /تعداد سهام قابل معامله]=درصد سهام شناور آزاد

تأثیر سهام شناور بر قیمت سهم

سهام شناور آزاد تأثیر قابل‌توجهی بر قیمت سهم در بازار بورس دارد. این تأثیر به جنبه‌های مختلفی از جمله نقدشوندگی، رفتار سرمایه‌گذاران، و توانایی کنترل قیمت توسط سهامداران عمده مرتبط است.

سهام با درصد شناور بالا به دلیل حضور بیشتر سرمایه‌گذاران خرد، معمولاً از نقدشوندگی بیشتری برخوردارند. نقدشوندگی به معنای سهولت در خرید و فروش سهم بدون ایجاد نوسانات شدید در قیمت است. در نتیجه، این نوع سهام معمولاً ثبات بیشتری در قیمت دارد و برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار جذاب‌تر است.

از سوی دیگر، سهام با شناوری پایین معمولاً به شدت تحت تأثیر تغییرات بازار و تصمیمات سهامداران عمده قرار می‌گیرد. در این حالت، حتی تغییرات جزئی در حجم معاملات می‌تواند نوسانات قیمتی بزرگی ایجاد کند. چنین سهامی معمولاً برای سفته‌بازی یا معاملات کوتاه‌مدت جذابیت بیشتری دارد.

همچنین، در سهام با شناوری پایین، ورود یا خروج پول هوشمند می‌تواند تأثیر بیشتری بر قیمت سهم داشته باشد. این نوع سهام به دلیل محدودیت عرضه در بازار و حساسیت بالا به جریان سرمایه، معمولاً در دوره‌های خاص شاهد تغییرات قیمتی چشمگیر هستند.

شناوری سهم همچنین می‌تواند بر روانشناسی سرمایه‌گذاران اثر بگذارد. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای اغلب به دنبال سهام با شناوری پایین برای بهره‌گیری از نوسانات قیمتی هستند، در حالی که سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز تمایل دارند در سهام با شناوری بالا سرمایه‌گذاری کنند.

به طور کلی، شناوری بالا باعث شفافیت بیشتر در قیمت‌گذاری و کاهش تأثیرگذاری سهامداران عمده می‌شود، در حالی که شناوری پایین فرصت‌های سودآوری کوتاه‌مدت را فراهم می‌آورد، اما با ریسک بالاتری همراه است.

مقایسه سهام شناور بالا و پایین در بورس ایران

مقایسه سهام با شناوری بالا و پایین در بورس ایران یکی از موضوعات کلیدی در تحلیل بازار سرمایه است که می‌تواند برای سرمایه‌گذاران اطلاعات ارزشمندی درباره انتخاب سهم مناسب ارائه کند. این مقایسه به عواملی چون نقدشوندگی، نوسانات قیمتی، جذابیت سرمایه‌گذاری و تأثیرپذیری از رویدادهای بازار بستگی دارد.

سهام با شناوری بالا به دلیل تعداد بیشتر سهام قابل معامله، نقدشوندگی بهتری دارند. این سهام معمولاً توسط سرمایه‌گذاران نهادی و خرد به‌طور گسترده معامله می‌شوند و در نتیجه حجم معاملات بالایی دارند. ویژگی‌های کلیدی این نوع سهام عبارت‌اند از:

1. نقدشوندگی بالا: امکان خرید و فروش سریع بدون تأثیر زیاد بر قیمت.

2. نوسانات قیمتی کم‌تر: به دلیل حجم معاملات بالا، نوسانات قیمتی شدید کمتر اتفاق می‌افتد.

3. شفافیت بیشتر: قیمت این سهام به طور دقیق‌تری نمایانگر عرضه و تقاضای واقعی بازار است.

4. جذابیت برای سرمایه‌گذاران بلندمدت: مناسب برای افرادی که به دنبال ریسک کمتر و بازدهی معقول هستند.

درمقابل سهام با شناوری پایین، به دلیل تعداد کم‌تر سهام در دسترس، تحت تأثیر بیشتری از تغییرات کوچک در عرضه و تقاضا قرار می‌گیرند. این نوع سهام معمولاً توسط سهامداران عمده کنترل می‌شود. ویژگی‌های این نوع سهام عبارت‌اند از:

1. نقدشوندگی پایین: سختی در خرید یا فروش سریع بدون تأثیرگذاری بر قیمت.

2. نوسانات قیمتی بالا: به دلیل کمبود عرضه در بازار، تغییرات کوچک در تقاضا می‌تواند نوسانات شدیدی ایجاد کند.

3. جذابیت برای سفته‌بازان: این سهام برای معاملات کوتاه‌مدت و استفاده از نوسانات قیمتی مناسب‌تر است.

4. ریسک بالا: این نوع سهام ممکن است تحت تأثیر حرکات سفته‌بازانه قرار گرفته و تغییرات قیمتی غیرمنطقی را تجربه کند.

نحوه مشاهده سهام شناور در بورس

برای مشاهده اطلاعات سهام شناور، می‌توان از سایت رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) استفاده کرد. اطلاعات مربوط به شناوری سهم در صفحه هر نماد بورسی نمایش داده می‌شود.

مثلا در عکس زیر نماد وبملت که مربوط به بانک ملت است، شناوری سهامش 38 درصد است.

این عدد سهام شناور یعنی 38 درصد از کل سهام بانک ملت در دست سهامداران خرد است.
عدد شناوری سهام مربوط به تمام شرکت‌ها در سایت tsetmc.ir منعکس نشده است و برای نمادهای فرابورسی باید به سایت codal.ir و درمیان گزارشات سه‌ماهه سهم، شناوری سهام را محاسبه کنید.

نکات مهم در خصوص سهام شناور آزاد

1. نکته اول در خصوص میزان سهام شناور در موقعیت‌های مختلف است که در کشورهای دیگر سهام شناوری بالای 25 درصد اجازه پذیرش در بورس را دارد اما در بورس ایران این قانون برقرار نیست. در شرکت‌های با سهام شناوری بالا، همانطور که ذکر شد نقدشوندگی بالا وجود دارد و امکان دستکاری با سرمایه بالا وجود ندارد. دربورس ایران سهامی نداریم که سهام شناور 100% داشته باشد اما لزوما عدد بالا نشان دهنده فاکتور خوب برای سرمایه‌گذاری نیست عدد 100% سهام شناوری، یعنی شرکت هیچ سهامداری عمده‌ای ندارد.

2. اما بهترین میزان سهام شناور آزاد چند درصد است؟ به طور کلی، میزان سهام شناور آزاد بین 20% تا 50% برای بازارهای عادی مناسب در نظر گرفته می‌شود.  درصورتی که شناوری سهم پایین باشد چه اتفاقی میافتد؟ معمولا سهام با شناوری پایین، دچار حباب قیمتی می‌شود و سهامداران عمده با درگیرکردن سرمایه بالا، در روند معاملات این سهم قیمت کاذب و به‌دور از ارزش واقعی سهام ایجاد می‌کنند.

3. نکته بعدی درخصوص ثابت ماندن، سهام شناور است که آیا همیشه میزان آن ثابت است؟ قطعا خیر این سهام می‌تواند بر اساس خرید و فروش سهامداران عمده، شناوری سهم تغییر می‌کند.

4. سوال بعدی درمورد شاخص شناور آزاد است. این شاخص تنها بر اساس سهام شناور آزاد محاسبه می‌شود و تأثیر سهم‌های پرمعامله را منعکس می‌کند. نحوه محاسبه این شاخص شناور آزاد، همانند شاخص کل است که به‌جای تعداد سهام منتشر شده، تعداد سهام شناور در محاسبات آن، آورده می‌شود.

5. شناوری چه اثری بر حباب قیمتی دارد؟ سهام با شناوری پایین معمولاً بیشتر در معرض ایجاد حباب قیمتی قرار دارند.

جمع‌بندی

سهام شناور آزاد یکی از مفاهیم کلیدی در تحلیل بورس است که اطلاعاتی ارزشمند درباره نقدشوندگی و نوسانات قیمت سهم ارائه می‌دهد. درک این مفهوم می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا استراتژی‌های مناسب‌تری برای معاملات خود انتخاب کنند.